Có hay không việc chi tiêu mờ ám ở các quỹ từ thiện tự phát, từ thiện không đúng cách có giúp được người nghèo?
TẠO THÊM TỆ NẠN XÃ HỘI
Rất nhiều các hội nhóm từ thiện tại Việt Nam đang hoạt động tự phát, không phải là quỹ từ thiện, không có giấy phép hoạt động từ thiện được quy định theo pháp luật Việt Nam. Cũng khó đòi hỏi những hội nhóm này được kiểm toán minh bạch.
Ở rất nhiều hội nhóm từ thiện mà tôi biết, công khai tài chính luôn là vấn đề nhạy cảm mà nhiều thành viên quan tâm nhưng ít ai dám lên tiếng vì ngại đụng chạm. Họ bị rào cản tâm lý: “Đã từ thiện còn quan tâm đến chuyện tiền nong” hoặc vì tin vào cái “tâm sáng” của những người đứng ra thành lập hội nhóm từ thiện.
Chúng ta từ thiện bằng cách đem cho ai đó một chút tiền, rồi mặc kệ cuộc đời họ với số tiền đó, miễn mình cảm thấy thoải mái là được. Đó là sự ích kỷ. Làm từ thiện là cả một quá trình thể hiện sự cứu rỗi, không phải chỉ đơn giản là hành vi đem tiền đi cho.
Ông bà ta đã dạy: “Tiền vào nhà khó như gió vào nhà trống”, đi cửa trước, ra cửa sau rồi tan biến hết. Tiếc rằng, chúng ta vì sự hào nhoáng của hai chữ “từ thiện” mà bỏ qua. Chúng ta từ thiện bằng cách đem cho ai đó một chút tiền, rồi mặc kệ cuộc đời họ với số tiền đó, miễn mình cảm thấy thoải mái là được. Đó là sự ích kỷ. Làm từ thiện là cả một quá trình thể hiện sự cứu rỗi, không phải chỉ đơn giản là hành vi đem tiền đi cho.
Cả xã hội ta đang hoạt động từ thiện một cách tự phát, mất kiểm soát, không có phương pháp, không có mục đích rõ ràng và đang gây ra những hệ luỵ tiêu cực cho xã hội.
CẦN LẮM NHỮNG CHẾ TÀI CHO HOẠT ĐÔNG TỪ THIỆN
Hoạt động từ thiện nở rộ ngoài việc thể hiện sự phân hoá giàu nghèo trong xã hội còn thể hiện sự nhân văn và ý thức vì cộng đồng của một số người dư giả. Tuy vậy, hoạt động từ thiện mất kiểm soát lại đưa xã hội đứng trước những hiểm hoạ khó lường khi nó làm mất đi ý thức lao động trong một bộ phận người nghèo, đẩy họ vào hoàn cảnh dễ dàng phạm tội. Hơn bao giờ hết, chúng ta cần những chế tài rõ ràng, cụ thể và sự vào cuộc rốt ráo của các cơ quan chức năng để chấn chỉnh các hoạt động từ thiện nhằm đạt được những giá trị cao đẹp vốn có của nó.
Chúng ta đã có các quy định khi thành lập quỹ từ thiện. Tuy nhiên, người viết chưa tìm thấy những quy định hoặc chế tài xử phạt những người hoạt động từ thiện tự phát hoặc có dấu hiệu lừa đảo, chiếm đoạt tài sản từ các hoạt động từ thiện. Chúng ta cũng chưa tuyên truyền, giáo dục kèm hướng dẫn pháp luật về việc tổ chức thực hiện từ thiện. Do vậy, cả xã hội ta đang hoạt động từ thiện một cách tự phát, mất kiểm soát, không có phương pháp, không có mục đích rõ ràng và đang gây ra những hệ luỵ tiêu cực cho xã hội.
Nếu không có sự can thiệp chấn chỉnh kịp thời và đủ tính răn đe từ pháp luật, e rằng hoạt động từ thiện mất kiểm soát sẽ biến tướng thành các hình thức lừa đảo, và đẩy lùi ý thức lao động của xã hội hoặc chỉ tạo thêm tệ nạn cho xã hội mà thôi.
(Góc nhìn của tác giả, một công nhân viên chức làm việc tại Sài Gòn.)